آرتروز چیست ؟
آرتروز یک بیماری مفصلی است که در نتیجه واکنش های پیچیده عوامل سلولی ، بیوشیمیایی و بیومکانیکی موثر بر روی غضروف ،سنیویوم و نیز استخوان زیر غضروفی ایجاد شده و به مرور منجر به از دست دادن کارکرد مفصلی و بروز علائم می شود . در این بیماری عمدتا غضروف و استخوان زیر غضروف مفاصل محیطی و ستون فقرات درگیر می شود .
غضروف چیست ؟
غضروف یک نسج همبند کاملا اختصاصی است و در محل هایی که ساختمان نیمه جامد مورد لزوم است ، بکار برده شده است تا علاوه بر تامین شکل و قالب مورد نظر ، سبب استحکام ، قابلیت ارتجاع و تغییر شکل شود .
پیری غضروف و آرتروز
با افزایش سن ، ترکیبات شیمیایی ، ساختمان و خصوصیات مکانیکی غضروف مفصلی تغییر می کند . با افزایش سن حالت ارتجاعی غضروف از بین می رود و قوام آن کاهش می یابد . در بیماری آرتروز غضروف ها تخریب می شود . در مراحل اولیه ، سطح غضروف حالت صیقلی و براق خود را از دست می دهد و به تدریج زبر و مخملی می شود ، سپس سطح غضروف تخریب و شکاف هایی در کف آن ظاهر می شود .
این ضایعه بتدریج عمیق تر می شود تا تمام ضخامت غضروف از بین رفته و استخوان زیر آن نمایان می شود .
علائم مشترک در بیماران با آرتروز مفاصل
· درد به دنبال استفاده از مفاصل مبتلا
· درد در شروع حرکت و یا خشکی مفاصل به دنبال بی حرکتی(کمتر از ۳۰ دقیقه)
· کاهش دامنه حرکات مفاصل
· احساس عدم اطمینان و کاهش توانایی در انجام کارهای روزمره
عوامل موثر بر ارتروز
پدیده پیری:
به دلیل متعدد از جمله عدم توانایی سلولهای غضروفی برای ترمیم اسیب وارده شل شدن لیگامان های دور مفصلی و ضعیف شدن عضلات موجب تسریع بروز ارتروز می شود.
عوامل ژنیتکی:
ارتروز از نظر ژنیتکی نیز یک بیماری چند عاملی محسوب می شود.
عوامل مکانیکی:
ازدیاد فشار بر روی غضروف می تواند ارتروز را بوجود اورد.
· وزن : چاقی به ویژه در افراد مسن تاثیر به سزایی در ازدیاد شیوع آرتروز دارد . ۵۰ درصد زن های چاق مسن ، آرتروز دارند .
· ورزش در سطح قهرمانی شیوع آرتروز را افزایش می دهد .
· فعالیت زیاد مستمر در به آوردن آرتروز ، سهیم است . آرتروز انگشتان در کارگرانی که با دست کار می کنند و آرتروز زانو نیز در کارگرانی که وزنه های سنگین حمل می کنند و زانو می زنند ، دیده می شود .
· پیچ خوردگی و در رفتگی مفاصل ، پارگی ، منیسک ، شکستگی ها و ضربه های مستقیم غضروف ، باعث ایچاد آرتروز می شود .
· ناتوانی عضلات زمینه سازآرتروز می باشد .
عوامل التهابی : عفونت می تواند موجب آرتروز گردد .
تغذیه :مطالعات جدید اهمیت تغذیه را چه در ایجاد و چه در پیشرفت آرتروز نشان می دهد .
ویتامین C (ث) :آرتروز در افرادی که ویتامین C کمتری مصرف می کنند پیشرفت بیشتر و سریعتری دارد .
ویتامین E (ایی ) : برخی تحقیقات از نقش موثر ویتامین E در پیشگیری از آرتروز حکایت می کند .
ویتامین D (د) : افرادی که سطح پایین و ویتامین D دارند ، ضایعات آتروزی آنها پیشرفت سریعتری از نظر رادیولوژی می دهند .
یائسگی و محرومیت از استروژن :
جایگزینی استروژن در زنان یائسه ، خطر آرتروز را کم می کند .
درمان
طرح کلی :
· یک طرح درمانی جامع ، در برگیرنده شناخت اختلال ، تونبخشی ، برنامه ریزی برای فعالیت های روزمره و درمان می باشد .
· برای تخفیف درد ، مفاصل دچار درد و سفتی را به مدت ۲۰ دقیقه ۲-۳ بار در روز گرم کنید . برای گرم کردن مفصل از حوله داغ ، وان داغ ، لامپ های مادون قرمز ، بالشتک های گرم کننده برقی یا پماد ها یا محلولهای ایجاد کننده گرمای عمقی استفاده کنید . شنا در یک استخر آب گرم یا حرکت در یک چشمه آب معدنی دارای جریان گردابی ، سودمند است .
· اگر ارتروز گردن باعث درد در بازوها شد باشد از یک گردن بند نرم بی حرکت کننده گردن استفاده کنید.
· عضلات اطراف مفاصل درگیر را ماساژ دهید. ماساژ خود مفاصل فایده ای ندارد.
· در مورد ارتروز ستون فقرات هنگام خواب به پشت بخوابید و از یک تشک سفت استفاده کنید یا یک تخته چند لایه به قطر ۲ سانتی متر بین تخت فنری و تشک خود قرار دهید.تشک های مواج در این زمینه برای برخی افراد مفید است.
· از شرایطی که باعث لرزیدن می شود دوری کنید. از زیر پوش یا گرم کن استفاده کنید یا از فعالیت در محیط باز خودداری کنید.
· نگاه مثبت خود به زندگی را حفظ کنید اعتماد به نفس خود را از دست ندهید برای جلوگیری از تحلیل عضلات به فعالیتهای طبیعی خود ادامه دهید.
درمان غیر دارویی:
جراحی های توصیه شده برای استئوارتریت شدید شامل ارتروپلاستی (تعویض مفصل) و ارترودز (بی حرکت کردن مفصل ) می باشد.
درمان دارویی:
شامل اسپیرین یا سایر داروهای ضدالتهابی استامینوفن (جهت درد و ناراحتی) تزریق کورتون (به داخل مفاصلی که دچار درد و سفتی هستند) میباشد. سایر داروها نیز بر حسب نیاز ممکن است تجویز شوند (نظیر شل کننده های عضلانی و مسکن های قوی تر).
منبع: پارسی طب