دارو و درمان

مصرف آنتی بیوتیک و عوارض جانبی آن

پزشکان زیادی برای درمان بیماری های عفونی مصرف آنتی بیوتیک ها را توصیه می کنند.برخی از باکتری ها نسبت به آنتی بیوتیک ها هم مقاوم هستند که در نتیجه با مصرف 

دارو ناتوانی نسبت به دارو و در نتیجه مرگ و میر و هزینه ها افزایش می یابد.

آنتی بیوتیک یک منبع با ارزش دارویی است که برای درمان عفونت های باکتریایی مورد استفاده قرار می گیرد و استفاده از آن در انسان و حیوانات تنها با تجویز پزشک و 

کارشناسان بهداشتی مجاز است و باید در یک دوره درمانی کامل استفاده شود.

بیماری های عفونی همواره یک تهدید جدی برای سلامت محسوب می شوند. با کشف آنتی بیوتیک، مرگ ناشی از بیماری های عفونی کاهش قابل ملاحظه ای داشته است؛ 

ولی با استفاده نابجای آنتی بیوتیک و مقاومت در برابر آن، این بیماری ها در حال بازگشت هستند. با توجه به افزایش مقاومت در برابر آنتی بیوتیک، جهان نیاز مبرمی به تغییر

 الگوی مصرف و تجویز این منبع با ارزش دارویی دارد. در صورتی که مصرف دارو با همین الگو باقی بماند، حتی تولید و توسعه داروهای جدید نیز نمی تواند مانع از افزایش مقاومت 

نسبت به آنتی بیوتیک باشد. علاوه بر عدم استفاده خودسرانه از آنتی بیوتیک، اقداماتی برای کاهش گسترش عفونت از طریق واکسیناسیون منظم، شستن مرتب دست ها و 

توجه به بهداشت مواد غذایی ضروری است.

مقاومت ضد میکروبی (Antimicrobial resistance) به مقاومت یک میکروارگانیسم (شامل باکتری، قارچ، ویروس و انگل) در برابر داروهای ضد میکروبی، برای درمان عفونت ناشی از 

آن گفته می شود. زمانی که این میکروارگانیسم ها نسبت به داروهای ضد باکتری، ضد قارچ و ضد ویروس مقاوم شوند، داروهای استاندارد بی اثر می شوند، عفونت در بدن باقی

 می ماند و به راحتی منتقل می شود. تکامل گونه های مقاوم یک پدیده طبیعی است و زمانی رخ می دهد که میکروارگانیسم به اشتباه تکثیر شود یا صفات مقاوم بین چند 

میکروارگانیسم رد و بدل شود. استفاده مکرر و نابجا از آنتی بیوتیک، یکی از مهمترین دلایل افزایش باکتری های مقاوم به دارو هستند. باید درنظر داشت که آنتی بیوتیک فقط قادر

 به درمان عفونت های باکتریایی است و به هیچ عنوان در برابر عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی، گلودرد و آنفلوآنزا موثر نیست.

***چرا مقاومت در برابر درمان های ضد میکروبی به یک نگرانی جهانی بدل شده است

مقاوت در برابر آنتی بیوتیک به یک معضل جهانی بدل شده و همین امر کارشناسان سازمان جهانی بهداشت را به ایجاد کمپینی برای مقابله با این معضل واداشته است.

در سال ۲۰۱۲ میلادی، سازمان جهانی بهداشت گزارشی را مبنی بر افزایش مقاومت به داروهای ایدز ارایه کرد. این گزارش پیام آور این مطالب بود که کنترل این بیماری مهلک با 

داروهای رایج، اثربخشی کمتری دارد و باید به سمت داروهای پرهزینه تر حرکت کرد.

در سال ۲۰۱۳ میلادی، ۴۸۰ هزار مورد جدید بیماری سل مقاوم به دارو در ۱۰۰ کشور گزارش شد که به معنی دوره های درمان طولانی تر و اثر بخشی کمتر داروهای فعلی بود.

در بخش هایی از مکونگ در ویتنام، مقاومت به بهترین داروی ترکیبی درمان مالاریا گزارش شد که بزرگترین دستاورد درمان مالاریا را به مخاطره کشاند.

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، نسبت بالایی از باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک که سبب عفونت های شایعی مانند عفونت های دستگاه ادراری، 

ذات الریه و عفونت های خون می شوند، وجود دارند. ناکارا بودن دارو نسبت به عفونت به معنای افزایش نرخ ناتوانی و مرگ و تحمیل هزینه های هنگفت در حوزه بهداشت است.

***حقایقی در مورد مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک

-مقاومت در برابر آنتی بیوتیک به بزرگترین تهدید سلامت جهانی و امنیت غذایی تبدیل شده است.

-مقاومت در برابر آنتی بیوتیک تمام افراد جهان را با هر سنی تهدید می کند.

– درمان بیماری های عفونی مانند سل و ذات الریه بر اثر افزایش مقامت نسبت به آنتی بیوتیک بسیار دشوار تر از قبل شده است.

-مقاومت در برابر آنتی بیوتیکی یکی از مهمترین دلایل بستری طولانی مدت در بیمارستان است و بودجه سنگینی را به بیمار و جامعه تحمیل می کند.

– یک مطالعه جدید نشان می دهد عفونت های مقاوم در برابر دارو در حال افزایش هستند و پیش بینی می شود که قربانیان آن روز به روز افزایش یابد و تعداد مرگ و میر ناشی از 

آن در سال ۲۰۵۰ میلادی، بیشتر از سرطان باشد.

-ایکولای (E. coli)، مالاریا و سل در سال جاری حدود ۷۰۰ هزار قربانی داشتند که در صورت عدم درمان و اتخاذ راهکارهای موثر، این آمار به ۱۰ میلیون نفر می رسید.

-عفونت های مقاوم در برابر دارو نه تنها بیماران بیشتری را به سمت مرگ هدایت می کند؛ بلکه در سطح جهانی هزینه ای حدود ۱۰۰ تریلیون دلار دربرخواهد داشت.

-آنتی بیوتیک های استفاده شده در شاخه کشاورزی، عامل اصلی این معضل است.

-در بسیاری از کشورها، آنتی بیوتیک های استفاده شده در حیوانات، بیشتر از انسان است.

-ضایعات شرکت های تولید کننده داروهای ضد میکروبی که اغلب وارد آب می شوند نیز یکی دیگر از معضلات جدی در این زمینه است.

*** مهمترین راهکارهای مقابله با معضل باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک کدام است

-افزایش اطلاعات در زمینه بیماری ها، درمان های رایج و اثر بخشی داروها

برای اولین قدم باید اطلاعات دقیقی در مورد درمان های رایج و اثر بخشی آن به دست آورد تا بتوان موارد نابجای استفاده از آنتی بیوتیک را تشخیص داد؛ زیرا همانطور که 

گفته شد، مصرف نابجا یا خود سرانه آنتی بیوتیک، مهمترین علت مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک است.

-توقف استفاده از آنتی بیوتیک در مزارع و دامداری ها

استفاده از آنتی بیوتیک در مزارع و دامداری ها، یکی از مهمترین روش های انتقال به انسان است. در بسیاری از کشورها راهکارهایی برای جلوگیری از آنتی بیوتیک در مزارع، 

دامداری ها و حوضچه های پرورش ماهی صورت گرفته است.

-عدم تجویز آنتی بیوتیک در بیماری های انگلی، قارچی و ویروسی

-استفاده از دوره کامل آنتی بیوتیک

-توسعه داروهای مختلف

۱۴ تا ۲۰ نوامبر با هدف افزایش آگاهی از میکروارگانیسم های مقاوم به آنتی بیوتیک و تشویق برای اتخاذ بهترین شیوه مقابله با این معضل در میان عموم مردم، کارکنان حوزه 

بهداشت و سیاست گذاران، هفته جهانی آگاهی در مورد آنتی بیوتیک نامیده شده است.

این دومین بار است که چنین مناسبتی برای مقابله با رشد میکروارگانیسم های مقاوم در برابر آنتی بیوتیک و داروهای ضد میکروبی دیگر شکل می گیرد و شروع آن با تایید در 

شصت و هشتمین مجمع جهانی بهداشت در ماه می سال ۲۰۱۵ بوده است.

منبع: دکتر سلام